Các món ăn đặc trưng trong dịp tết cổ truyền ở ba miền Việt Nam

➢ Mỗi dịp Tết đến xuân về, ai ai cũng mong chờ những giây phút thiêng liêng được  quây quần đoàn tụ cùng gia đình bên mâm cỗ ngày Tết. Từ Bắc vào Nam, người dân mỗi vùng miền sẽ chuẩn bị mâm cơm đón Tết với các món ăn khác nhau. Những món ăn ấy mang đậm nét văn hóa truyền thống địa phương với hương vị thơm ngon và độc đáo.

1. Ý nghĩa của mâm cỗ ngày Tết trong đời sống tinh thần người Việt

➢ Dù có đi xa đến đâu thì vào đêm 30 Tết, mọi người dân trên đất nước Việt Nam đều trở về quê hương. Cả gia đình sẽ cùng quây quần, đón chào những phút giây giao thừa đầy ấm áp bên mâm cỗ chào xuân. Mâm cơm luôn phải đầy đủ các món mặn, chay, nước, khô và cả tráng miệng. Đương nhiên sẽ không thể thiếu những món ăn cổ truyền ngày Tết như bánh chưng, bánh tét, thịt kho, dưa món,... 

➢ Ngoài ra, một số nhà còn chủ động tìm kiếm thêm các món lạ ăn lạ ngày Tết để các thành viên trong gia đình thay đổi khẩu vị. Sự đầy đủ đó thể hiện ước mong một năm mới sung túc, dồi dào và ấm no. Mâm cỗ ngày Tết dù là của miền nào đi chăng nữa cũng đều mang ý nghĩa của sự đoàn viên, trọn vẹn tình thân. Đó chính là điều không thể thiếu trong đời sống tinh thần người Việt, góp phần tô điểm thêm giá trị văn hóa “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc, vốn dĩ được gìn giữ và lưu truyền cho thế hệ mai sau.

2. Mâm cơm Tết cổ truyền ở 3 miền nước ta có gì đặc biệt?

➢ Ẩm thực Việt Nam rất đa dạng và phong phú với vô vàn đặc sản từ khắp các nơi trên dải đất hình chữ S. Món ăn ngày Tết cũng là minh chứng điển hình cho sự đa dạng cùng truyền thống gìn giữ văn hóa dân tộc của người dân đất Việt.

2.1 Miền Bắc

➢ Mâm cơm vào ngày Tết cổ truyền của người miền Bắc chắc chắn không thể thiếu bánh chưng, thịt đông, gà luộc, dưa hành, canh măng, các loại giò, nem rán, xôi gấc,... 

➢ Dưa hành thường được kèm cùng với bánh chưng, thịt đông, thịt kho tàu,… Vị chua, cay của món ăn này giúp người thưởng thức đỡ ngán khi dùng nhiều đồ nếp, thịt hay thực phẩm dầu mỡ. Gà luộc là món ăn bắt buộc phải có mặt trong mâm cúng giao thừa.

➢ Ngoài canh măng, người miền Bắc có thể thay thế bằng các món canh bóng thả được làm từ bóng bì, su hào, cà rốt, đậu Hà Lan, giò lụa, trứng thái chỉ, tôm nõn, thịt thăn,…

Mâm cỗ ngày Tết của người dân miền Bắc luôn phải có mặt bánh chưng 

➢ Mâm cơm ngày Tết ở miền Bắc có nét đặc trưng là rất tinh tế, hài hoà về màu sắc cũng như chú trọng cách bày trí. Mỗi món ăn được dâng lên bàn thờ tổ tiên đều mang đậm hương vị cổ truyền. Đó như một truyền thống được lưu truyền và gìn giữ rất lâu của nhân dân Bắc bộ. Ngoài những món ăn cổ truyền, trên mâm cơm ngày Tết miền Bắc còn có thêm hai món ăn rất được ưa dùng là chè kho và mứt sen. 

2.2 Miền Trung

➢ Còn tại miền Trung, các món ăn quen thuộc cho những ngày Tết thường là bánh tét, tôm chua, giò bò, thịt ngâm mắm, nem chua, bánh tổ, bánh in, dưa món,... Trong đó, tôm chua là đặc sản trứ danh của người dân xứ Huế.

➢ Thành phần của mỗi lọ tôm chua gồm nhiều nguyên liệu khác nhau khá dễ tìm trong vườn nhà như củ riềng, tỏi, ớt, khế, quả vả, rau thơm,... Bánh tét miền Trung cũng được làm tương tự như bánh chưng miền Bắc. Điểm khác biệt dễ thấy là bánh được cuộn bằng lá chuối thành hình trụ thay vì gói hình vuông.

➢ Các món chống ngán có thể là dưa chua, dưa món, dưa giá,... ăn kèm rau củ. Giò bò cũng là món ăn rất thường xuyên có mặt trên mâm cỗ Tết của người dân Trung bộ. Ngoài ra, nem chua là món ăn vặt đãi khách đến chơi nhà.

➢ Những loại bánh đặc sản địa phương không thể thiếu vào dịp Tết cổ truyền tại miền Trung có thể kể đến như như bánh thuẫn, bánh nổ, bánh lăn, bánh tổ, bánh in, bánh đậu xanh,...

Mâm cỗ Tết của người dân miền trung với sự có mặt của đặc sản nem chua

➢ Mâm cơm ngày tết miền Trung mang đến cho người thưởng thức cảm giác rất gần gũi, mộc mạc và chứa đựng trong đó đầy ấp tình yêu thương, chia sẻ, giống như chính phẩm chất của những con người nghĩa tình tại vùng ven biển Việt Nam. Các món cuốn không chỉ xuất hiện trên mâm cỗ ngày Tết, mà còn có mặt trong cả những bữa cơm hàng ngày.

2.3 Miền Nam

➢ Người miền Nam thường chuẩn bị lạp xưởng, dưa hấu, canh khổ qua vào dịp Tết với quan niệm đây là những món ăn mang lại may mắn cho năm mới. Ngoài ra, mâm cơm ngày Tết ở đây còn có thêm bánh tét, thịt kho hột vịt, tôm khô củ kiệu,...

➢ Quan niệm dân gian cho rằng đầu năm ăn canh khổ qua sẽ giúp xua tan những vất vả của năm cũ để đón một năm mới sung sướng, hạnh phúc hơn. Thịt kho tàu được kho với những nguyên liệu như thịt ba rọi, trứng vịt và nước dừa tươi. Món ăn này hợp với khẩu vị nhiều người, có thể dùng trong vài ngày, giúp tiết kiệm thời gian nấu nướng.

➢ Màu đỏ của lạp xưởng tươi, dưa hấu còn mang ý nghĩa đem lại sự may mắn. Ngoài ra, gà luộc cũng là món ăn không thể thiếu trong mâm cúng ngày Tết của người dân Nam bộ. Sau khi cúng, nếu không chặt miếng chấm muối ớt, gà có thể xé nhỏ để trộn gỏi.

Lạp xưởng là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết miền Nam

➢ Mâm cỗ ba miền ngày Tết tuy sẽ có nhiều điểm khác nhau nhưng đó đều là những món ăn màu sắc văn hóa và tính cách đặc trưng của từng vùng miền. Cho dù thế nào đi chăng nữa thì trên hết, các mâm cỗ ba miền ngày xuân đều thể hiện những giá trị thiêng liêng, sâu sắc của nền văn hóa và tín ngưỡng của con người Việt Nam.